Случај Гостивар: Борба за поголем простор на градските улици

Со изградба на катни гаражи и нов кружен тек, општина Гостивар планира да ја подобрува хаотичната ситуација со сообраќајот. На семафорите ќе има и звучна сигнализација за поголема безбедност на слепите лица – најавува локалната власт.  Граѓаните сепак бараат и организиран јавен превоз, но  засега според надлежните, тоа не е изводливо.

Зафатени паркинг места за лица со телесна попреченост, узурпирани тротоари и отсуство на звучен сигнал за слепите лица на крстосниците со семафори. Ова се трите клучни елементи што ја сочинуваат сликата за инклузијата на граѓаните со попреченост во Гостивар.  Движењето низ градот за нив и нивните семејства е вистински предизвик, бидејќи ризикот за безбедноста е голем – покажува искуството на граѓанските организации што се занимаваат со ваквата проблематика. Ова само говори во прилог на она на што граѓанскиот сектор укажува со години наназад – одредбите од Конвенцијата на Обединетите Нации за правата на лицата со попреченост речиси и да не се имплементираат во пракса, и тоа на ниво на држава, иако Македонија го ратификуваше документот уште во 2011-та.

Како поточно изгледа движењето низ гостиварските улици за лицата кои се во количка или користат патерици, разговаравме со претседателот на здружението „Заедно можеме“, Шпенди Салија, кој е родител на дете со церебрална парализа.

„Во градот има спуштени тротоари, наменети токму за лица со посебни потреби, но ги нема секаде.  Луѓето што се во колички имаат потешкотии кога се движат низ градот. Свеста на возачите е малку ниска, паркираат до пристапните тротоари баш каде што треба да поминат луѓето со количка. Исто така, проблем е да се оди и до Болницата, таму не може да одат луѓето во инвалидски колички. Нема спуштени тротоари, а и оние што ги има не само што не се спуштени, туку се и тесни и тогаш лицата со количка одат долу на улицата и си го ризикуваат животот. Луѓето што се со колички го знаат градот, знаат каде има пристапни тротоари, но некогаш таму има автомобили. Овие луѓе не се како другите што може да се симнат на улица, па пак да се качат на тротоар. Значи мора да кружат, да најдат друг спуштен тротоар и така се ставаат во ризик и себеси и личноста што им е придружба“, објаснува Салија за Канал 77.

Граѓаните со попреченост се ослободени од плаќање за зонското паркирање, но, како проблем се јавува недостигот на обележани паркинг места за нив. Салија вели и дека обележаните паркинг места се оддалечени од објектите, што според него треба да се промени, за да може граѓаните со телесен хендикеп полесно да си ги извршуваат обврските. Родителите на деца со попреченост со кои тој контактира, му укажале дека дури и кога ги предупредуваат возачите дека паркираат онаму каде што не смеат, наидуваат на игнорантски однос. Токму поради тоа, Салија потенцира дека мора интензивно да се работи на зголемување на свеста за проблемот со инклузијата.

Булеварот „Браќа Ѓиноски“ е една од најоптеретените сообраќајници во Гоствивар

Фото: Зоран Гега Маџоски

„Може да се влијае со кампањи и со повеќе контроли од МВР, бидејќи така се загрозува животот на секој човек во количка. Треба да има и повеќе казни. Членовите на нашето здружение имале ситуации во кои им кажале на возачите да не паркираат таму затоа што треба да поминат и тие им велат „што ми е гајле“. Го оставаат автомобилот каде што не треба, а не е законски тоа.  Тоа е голем проблем бидејќи може да се случи сообраќајна незгода“, додава нашиот соговорник.

На овој проблем упатија и граѓаните кои беа дел од работилницата којашто ја организираше Здружението на граѓани „Медиа плус“. Тие побараа неселективно казнување на оние што ги прекршуваат сообраќаните правила и прописи. Забележаа дека поради недостигот на паркинг места, дури и детските игралишта се претвораат во паркинзи, а проблемот со сообраќајниот хаос дополнително се усложнува кога доаѓаат печалбарите и настанува уште поголем метеж во градот, во кој според граѓаните, треба да има повеќе лежечки полицајци. Тие истакнаа дека Општината треба да организира јавен превоз, а надлежното претпријатие да ги засили интервенциите со „пајак“ возилото.

Од Општина Гостивар сепак сметаат дека сообраќајната безбедност е на задоволително ниво.  Пред два месеца од Одделот за собраќај направиле контрола на сите поставени сообраќајни знаци и планираат да интервенираат онаму каде што ќе има потреба. Канал 77 ја праша локалната самоуправа дали планира да овозможи повеќе спуштени тротоари за да се подобри инклузијата на граѓаните со попреченост. Оттаму ни одговорија дека планираат до крајот на оваа година, бројот на пристапни тротоари да се зголеми.

-До крајот на следниот месец пак, ќе биде поставена звучна сигнализација на семафорите за да може да се олесни движењето на слепите лица – информираат од Општината.

Ги потсетивме и на ветувањето на градоначалникот Арбен Таравари од 2018 година, кога тој најави јавен превоз со минибуси. Сепак, од надлежното одделение во Општината ни изјавија дека иако го разгледале ваквиот предлог, воочиле дека тој не е содветен на резултатите од анализите на стручните лица за сообраќај.

Овој план не е издржан по основа на сите неопходни показатели за воведување на јавен превоз, независно дали тој би бил со минибуси или со автобуси – сметаат од Општината, чиј прв човек пред нешто повеќе од две години вети и поттикнување на масовно користење на велосипеди. Локалната самоуправа признава дека условите за велосипедизам не се задоволителни, но сметаат дека Општината не може значително да влијае да  веќе постоечката сообраќајна инфраструктура. Плановите на надлежните се да бидат изградени повеќе велосипедски патеки.

Минатата година, од општинскиот буџет биле издвоени  еден милион денари за субвенции за велосипеди – мерка која ја искористиле 230 граѓани.

Во однос на барањето на гостиварци со кои дискутираше Здружението „Медиа плус“ за повеќе паркинг места, од Општината истакнуваат дека е планиран нов кружен тек. Меѓутоа, како позначаен се издвојува проектот за изградба на три катни гаражи, за што веќе е изработена физибилити студија. Новите катни гаражи се дел од донесените детални урбанистички планови, но за ти да бидат изградени, на локалната власт ќе и’ треба помош од централната.

Со ваквиот документ кој наскоро ќе се најде пред гостиварските советници се запознаени и од Јавното претпријатие „Јавни паркиралишта и зеленило“. Првиот човек на оваа институција, Беким Челебиу сподели дека освен катните гаражи, планирано е да се воведат 200 до 250 нови паркинг места во градот, за што треба да се одржи средба со претставници на СВР Тетово. Засега претпријатието располага со 840 паркинг места, но за да се зголеми нивниот број на над 1000, потребно е да се излезе на терен со полициска екипа, да се извршат мерења и анализи за промена на режимот на паркирање.

Возилата на оние кои се паркираат несоодветно се подигаат со „пајак“ возилото кое во градот го има уште со основањето на ова претпријатие во 2015. година.

Директорот Челебиу истакнува и дека има обиди за злоупотреба.

„Билетот за паркинг за 1 час изнесува 25 денари. Билетот се купува во супермаркети, во трафики, насекаде може да се најде. Возачите купуваат еден билет, го ставаат на шофершајбна и потоа билетот се поништува, но тие сакаат со тој билет да се паркираат на друго место. Тоа кај нас не поминува, бидејќи системот покажува дека билетот е веќе поништен и кога тоа ќе се случи следува казна“, вели директорот на „Јавни паркиралишта и зеленило“. Според некои, некои од возачите чии автомобили се кренати од страна на „пајак“ службата понекогаш се жалат дека биле казнети иако паркирале само на пет минути. Челебиу сепак вели дека тоа не е возможно, бидејќи системот дозволува бесплатно паркирање ако се работи за десет минути.

„Луѓето се жалат дека се паркирале на пет минути, а се казнети. Во таков случај ги повикуваме, го отвораме системот и тој покажува дека возилото е паркирано 20 минути, а не пет минути. Значи сме го толерирале таквото паркирање без да пуштат смс порака. Не купиле билет и се казнети. Пред да поминат 10 минути од паркирањето и да сакаш не можеш да ставиш казна, системот дозволува толеранција од 10 минути“, додава директорот на надлежното јавно претпријатие.

Податоците на полицијата пак, говорат дека во Гостивар ланската година од „пајак“ службата биле подигнати 230 непрописно паркирани возила, од кои најголем дел на улиците „Браќа Ѓиноски”, „Гоце Делчев”, „Илинденска” и „ЈНА” .

Оваа публикација е изработена во рамките на проектот „Здружени сме посигурни и побезбедни” за ЗГ Медиа плус од Штип, која е корисник на финансиска поддршка од програмата Цивика мобилитас. Содржината на ова аудио е единствена одговорност на ЗГ Медиа плус и на ниту еден начин не може да се смета дека ги одразува гледиштата на Цивика мобилитас.